5

Vorm die taal aanneemt – Taal die vorm aanneemt Uitgaande van de stelling van Ferdinand de Saussure – volgens dewelke taal het samenspel van linguïstiek en spreken zou omvatten – veronderstelden we, in het meervoudige veld van de psychoanalyse, dat er drie mogelijke modaliteiten zouden zijn voor de problematisering van het begrip taal: semantiek, bij Freud – semiologie, bij Lacan – semiotiek, bij Guattari en Deleuze. Vervolgens, op basis van een eerste filosofisch voorstel van de laatste, hebben we het concept van de ander gebruikt als uitdrukking van een mogelijke wereld. Ten slotte – en nog steeds voortbouwend op de conceptuele bronnen die ons door deze twee auteurs, lezers van Spinoza, worden aangeboden – hebben we de noties materie en vorm geproblematiseerd voor zover ze hun consistentie alleen behouden vanuit een disjunctieve synthese die eraan voorafgaat en ze presenteert. De klinische ervaring in instellingen met kinderen en adolescenten die lijden aan typisch autisme maakt het dan mogelijk om drie ‘wordenden’ te articuleren: een linguïstiek-in wording, vanuit de materie-vorm deal – een spreken-in wording, in het spel van de overdracht – een taal-in wording, als therapeutisch middel. De wederzijdse vooronderstelling van deze drie ‘wordenden’ – materie-vorm en linguïstiek, overdracht en spreken, therapeutisch apparaat en taal – maakt het dus mogelijk om in de kliniek met typisch autisme consistentie te geven aan het conceptuele voorstel van de ander als uitdrukking van een mogelijke wereld.

Form that takes language – Language that takes form Starting from Ferdinand de Saussure’s proposition – according to which language would include linguistic and speech in its interplay –, we hypothesized, in the plural field of psychoanalysis, that there would be three possible modalities of problematization of the concept of language: semantics, with Freud – semiological, with Lacan – semiotics, with Guattari and Deleuze. Then, based on a first philosophical proposal of the latter, we engaged the concept of the other as the expression of a possible world. Finally—and still drawing on the conceptual resources offered to us by these two authors, readers of Spinoza—we have problematized the notions of matter and form insofar as they only hold their consistency from a disjunctive synthesis that precedes and presents them. The clinical experience in institutions with children and adolescents suffering from typical autism then makes it possible to articulate three becomings: a becoming-linguistic, from the matter-form deal – a becoming-speech, in the game of transference – a becoming-language, as a therapeutic device. The reciprocal presupposition of these three becomings – matter-form and linguistic, transference and speech, therapeutic device and language – thus makes it possible to give consistency, in the clinic with typical autism, to the conceptual proposal of the other as the expression of a possible world.

Forme qui prend langage – Langage qui prend forme Au départ de la proposition linguistique de Ferdinand de Saussure, selon laquelle le langage comprendrait en son jeu langue et parole, nous avons fait l’hypothèse, dans le champ pluriel de la psychanalyse, qu’il y aurait trois modalités possibles de problématisation du concept de langage : sémantique, avec Freud – sémiologique, avec Lacan – sémiotique, avec Guattari et Deleuze. Prenant ensuite appui sur une première proposition philosophique de ces derniers, nous avons engagé le concept d’autrui comme expression d’un monde possible. Enfin – et toujours en puisant dans les ressources conceptuelles que nous offrent ces deux auteurs, lecteurs de Spinoza – nous avons problématisé les notions de matière et de forme en tant qu’elles ne tiennent leur consistance que depuis une synthèse disjonctive qui les précède et les présente. L’expérience clinique en institution avec des enfants et des adolescents souffrant d’autisme typique permet alors d’articuler trois devenirs : un devenir-langue, depuis la donne matière-forme – un devenir-parole, dans le jeu du transfert – un devenir-langage, comme dispositif thérapeutique. La présupposition réciproque de ces trois devenirs – matière-forme et langue, transfert et parole, dispositif thérapeutique et langage – permet ainsi de donner consistance, dans la clinique avec l’autisme typique, à la proposition conceptuelle d’autrui comme expression d’un monde possible.